Öğretmen Adaylarının Üstün Zeka ve Üstün Yetenek Metaforları

Sezen Camcı Erdoğan, Şule Güçyeter

Abstract


Üstün zeka ve üstün yetenek kavramlarına yönelik kişilerin zihinlerindeki tanımlar bu şekilde tanılanan bireylere ve eğitimlerine yönelik tutumları, bakış açılarını, izlenen ve izlenecek politikaların belirlenmesini doğrudan ya da dolaylı şekilde etkilemektedir. Bu çalışmada olgubilim deseni ile, öğretmen adaylarının üstün zeka ve üstün yetenek kavramlarına yönelik örtük kuramları (zihinlerindeki kavramlar), bu kavramlara ilişkin oluşturdukları metaforlar üzerinden incelenmiştir. 2016-2017 eğitim-öğretim yılında ülkenin kuzey batı ve iç batı kesimlerinde yer alan iki farklı şehirden iki  üniversiteye devam eden, uygun örnekleme ile seçilmiş 279 öğretmen adayı ile gerçekleştirilmiştir. Öğretmen adaylarından üstün zeka ve üstün yetenek  kavramına ilişkin ayrı iki cümlede “üstün zeka/ üstün yetenek ...... gibidir. Çünkü….”,  şeklinde verilen ifadeye göre uygun metafor üretmeleri beklenmiştir. Öğretmen adaylarının geliştirdiği metaforlar incelendiğinde üstün zeka için 207, üstün yetenek için 181 geçerli metafor üretildiği görülmüştür. Üretilen metaforların içerik analizi yöntemiyle analiz edilmesi sonucunda 13 kategori elde edilmiştir. Katılımcıların hem üstün zeka hem de üstün yetenek kavramları için en çok sırasıyla; uygun ortam (%21.3; %22.1), yüksek performans (%15; %21.5) ve yaşıtlarından farklı (%10.1; %13.8) kategorilerinde metaforlar ürettikleri belirlenmiştir. Katılımcıların tüm kategorilerde üstün zeka ve üstün yetenek kavramları için birbirine yakın yüzde oranında kategori ürettikleri ancak yüksek performans (%15; %21.5), sonsuz (%7.2; %2.8) ve geniş bilgi kapasitesi (%8.7; %0.6) kategorilerindeki farklılıkların daha belirgin olduğu görülmüştür. Yüksek performans kategorisinin daha çok üstün yetenek kavramıyla ilişkilendirildiği sonsuz ve geniş bilgi kapasitesi kategorilerinin ise daha çok üstün zekayla ilişkilendirildiği söylenebilir. Bunun yanında katılımcıların çoğunlukla üstün zeka ve üstün yeteneğe benzer anlamlar yükledikleri, kavramları birbirlerinin yerlerine kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Full Text:

PDF (Türkçe)

References


Ataman, A. (2004). Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocuklar. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu ve A. E. Bilgili (Ed.), Üstün yetenekli çocuklar için seçilmiş makaleler kitabı. (ss. 155-168) İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları

Ambrose, D. (2000). World-view entrapment: Moral–ethical implications for gifted education. Journal for the Education of the Gifted, 23, 149–186 .

Borland, J. (2005). Gifted education without gifted children. In R. J. Sternberg & J. Davidson (Eds.),Conceptions of giftedness (pp. 1–19). New York, NY: Cambridge University Press.

Bakırcıoğlu, R. (2012).Ansiklopedik eğitim ve psikoloji sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık

Duran, A., & Dağlıoğlu, H. E. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının üstün yetenekli çocuklara ilişkin metaforik algıları. GEFAD 37(3), 855-881.

Demirel, Ş., & Sak, U. (2011). Yetenek hiyerarşisi: üstün yetenek türlerinin toplumsal değerleri üzerine bir araştırma. Türk Üstün Zeka ve Eğitim Dergisi, 1(1), 61-76.

Eraslan Çapan, B. (2010). Öğretmen adaylarının üstün yetenekli öğrencilere ilişkin metaforik algıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12), 140-154.

Gagné, F. (2004). Transforming gifts into talents: The DMGT as a developmental theory. High Ability Studies, 15, 119–147. doi:10.1080/1359813042000314682

García-Cepero, M. C., & McCoach, D. B. (2009). Educators’ implicit theories of intelligence and beliefs about the identification of gifted students. Universitas Psychologica, 8(2), 295-310.

Güçyeter, Ş. (2016). Türkiye’de üstün yeteneklileri tanılama araştırmaları ve tanılamada kullanılan ölçme araçları. Turkish Journal of Education, 5(4), 235-254.

Güçyeter, Ş. ,& Sak, U. (2018). Özel yeteneklilerin tanılanmasında var olan güncel sorunlar ve çözümleri. İçinde U. Sak (Ed.), Üstün yeteneklilerin tanılanması (ss. 185-204, 2.Baskı). Ankara: Vize Akademi.

Lakoff, G. (1993). The contemporary theory of metaphor. In A. Ortony (Ed.), Metaphor and thought (2nd ed.,pp. 202–251). New York, NY: Cambridge University Press

. Retriewed from: https://cloudfront.escholarship.org/dist/prd/content/qt54g7j6zh/qt54g7j6zh.pdf

Marland, S. P., Jr. (1971). Education of the gifted and talented- Volume I: Report to the Congress of the United States by the U.S. Commissioner of Education. Department of Health, Education, and Welfare Office of Education, Washington, DC. RetriewedERIC https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED056243.pdf ED 056 243

McBee, M. T., Peters, S. J. , & Miller, E. M. (2016). The impact of the nomination stage on gifted program identification: A comprehensive psychometric analysis. Gifted Child Quarterly, 60 (4), 258-278.

MEB. (1974). Özel eğitime muhtaç çocuklar hakkında yönetmelik. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.

MEB. (1991). Üstün yetenekli çocukların eğitimi raporu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.

MEB. (2006). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.

MEB. (2013). Özel yetenekli bireyler strateji ve uygulama planı (2013-2017).Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.

Megay-Nespoli, K. (2001). Beliefs and attitudes of novice teachers regarding instruction of academically talented learners. Roeper Review, 23, 178-18.

Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.

Olthouse, J. (2014). How do preservice teachers conceptualize giftedness? A metaphor analysis. Roeper Review, 36(2), 122-132, doi.: 10.1080/02783193.2014.884200

Özsoy, Y. (2014). Bilim ve sanat merkezi öğrenci, öğretmen ve velilerin üstün yetenekli öğrenci kavramına ilişkin metaforları. Üstün Yeteneklilerin Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 74-87.

Öztürk, Ö. (2018). Chimera, Kimera (Yunan Mitolojisi). http://ozhanozturk.com/2018/01/28/chimera-kimera-mitoloji/).

Renzulli, J. S. (1986). The three-ring conception of giftedness: A developmental model for creative productivity. In R. J. Sternberg, & J. E. Davidson (Eds.), Conception of giftedness (pp. 53-92). New York, NY: Cambridge University Press

Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496.

Sak, U. (2011). Prevalence of misconceptions, dogmas, and popular views about giftedness and intelligence: a case from Turkey. High Ability Studies, 22(2), 179-197.

Sak, U., Ayas, M. B., Bal-Sezerel, B., Öpengin, E., Özdemir, N. N. & Demirel Gürbüz, Ş. (2015). Türkiyede üstün yeteneklilerin eğitiminin eleştirel bir değerlendirmesi. Türk Üstün Zeka ve Eğitim Dergisi, 5(2),110-132.

Siegle, D., & Powell, T. (2004). Exploring teacher biases when nominating students for gifted programs. Gifted Child Quarterly, 48, 21-29. doi:10.1177/001698620404800103

Sternberg, J. R. ,& Davidson, J. E. (1986). Conceptions of giftedness: A map of the terrain. In R. J. Sternberg, & J. E. Davidson (Eds.), Conception of giftedness (pp. 3-18). New York, NY: Cambridge University Press.

Sternberg, R. J., & Zhang, L.F. (1995). What do we mean by giftedness? A pentagonal implicit theory. Gifted Child Quarterly, 39(2), 88-94.

Sternberg, R. J. (1985). Implicit theories of intelligence, creativity, and wisdom. Journal of Personality and Social Psychology. 49(3), 607-627.

Şahin, F. (2018). Dereceleme ölçeklerinin özel yeteneklilerin tanılanmasında kullanımı. U. Sak (Ed.). Üstün yeteneklilerin tanılanması(ss. 71-86; 2 Baskı). Ankara: Vize Akademik

Tannebaum, A. J. (1986). Giftedness: a psychosocial approach. In R. J. Sternberg, & J. E. Davidson (Eds.), Conception of giftedness (pp. 21-52). New York, NY: Cambridge University Press

Tolan, S. S. (1996). Is it a Cheetah? Highly Gifted Child, Spring; (Reprinted in OAGC Newsletter, Fall, 1996). http://www.stephanietolan.com/is_it_a_cheetah.htm

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Bookmark and Share


Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.

 ISSN: 1305-3515